Τελ. ενημέρωση:
   06-Jun-2005
 

Αρχ Ελλ Ιατρ, 22(1), Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2005, 36-49

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ

Επιδημιολογική διερεύνηση της αιτιολογίας χρονίων νοσημάτων

Π. Λάγιου,1 Α. Λάγιου,1,2 Β. Καλαποθάκη,1 H.O. Adami,3 Δ. Τριχόπουλος1,4
1Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών
2Τμήμα Επισκεπτών-τριών Υγείας, Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας, Τ.Ε.Ι. Αθήνας
3Department of Medical Epidemiology & Biostatistics, Karolinska Insitutet, Stockholm, Sweden
4Department of Epidemiology, Harvard School of Public Health, Boston, USA

Η αιτιολογική σχέση στην επιδημιολογία, την προληπτική Iατρική και γενικότερα την Ιατρική, έχει στοχαστικό (πιθανολογικό) και όχι αυστηρά προσδιοριστικό χαρακτήρα. Στην ανασκόπηση αυτή γίνεται αναφορά στις έννοιες της αιτίας και της αιτιότητας στο πλαίσιο της επιδημιολογίας και της προληπτικής Ιατρικής, καθώς και στις κατηγορίες επιδημιολογικών ερευνών που χρησιμοποιούνται για τη μελέτη της αιτιολογίας των χρονίων νοσημάτων. Οι τυχαιοποιημένες έρευνες παρέμβασης (randomized trials) είναι θεωρητικά οι καλύτερες, σε πολλές όμως περιπτώσεις ο ερευνητικός αυτός σχεδιασμός δεν είναι δεοντολογικά επιτρεπτός ή οργανωτικά εφικτός. Ευρεία είναι η χρήση των μη παρεμβατικών επιδημιολογικών ερευνών, συμπεριλαμβανομένων των οικολογικών, των αναδρομικών, των προοπτικών και των εμφυτευμένων αναδρομικών, ενώ οι μετα-αναλύσεις και οι συν-αναλύσεις εφαρμόζονται με αυξανόμενη συχνότητα. Περιγράφονται εκτενώς τα χαρακτηριστικά, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των προοπτικών και των αναδρομικών ερευνών και διευκρινίζονται οι συνθήκες που υπαγορεύουν τη χρήση του ενός ή του άλλου επιδημιολογικού σχεδιασμού. Συζητούνται βασικές έννοιες της επιδημιολογίας, όπως ο ανθρωπο-χρόνος, ο πληθυσμός αναφοράς, οι κυριότεροι από τους δείκτες αιτιότητας και η αλληλεπίδραση. Καθώς η τεκμηρίωση της αιτιότητας προϋποθέτει ελαχιστοποίηση του ρόλου των συστηματικών σφαλμάτων, των συγχυτικών επιδράσεων και της τύχης, γίνεται ανάλυση των αντίστοιχων εννοιών και των συνεπειών τους στην επιδημιολογική έρευνα. Συζητείται η ευρύτατα χρησιμοποιούμενη τιμή P, που αντικατοπτρίζει τη στατιστική σημαντικότητα, επισημαίνονται προβλήματα στην ερμηνεία της τιμής αυτής και περιγράφονται τα όρια αξιοπιστίας, που αποτελούν τον καλύτερο τρόπο έκφρασης των ευρημάτων με συνεκτίμηση της τυχαίας διακύμανσης. Τέλος, παρουσιάζεται η αιτιολογική συλλογιστική αναφορικά με μια μεμονωμένη έρευνα, μια σειρά ερευνών ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, ένα συγκεκριμένο άτομο.

Λέξεις ευρετηρίου: Αιτιολογία, Επιδημιολογία, Στατιστική σημαντικότητα, Συστηματικά σφάλματα.

© Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής